Daar is geen bewijs voor. In het laatste VGO Onderzoek Veehouderij en Gezondheid Omwonenden (Onderzoek Veehouderij en Gezondheid Omwonenden )-RAPPORT (IJzermans, 2018) is gekeken naar het voorkomen van longkanker in de huisartspraktijk. Er werd geen significante associatie gevonden. Uitgebreide beschouwing van beschikbare literatuur heeft wel aangetoond dat luchtverontreiniging kankerverwekkend is (IARC, 2015). Het zorgt voor beschadigingen op DNA-niveau die aanleiding kunnen geven tot het ontwikkelen van kanker. De ontwikkeling van kanker kan daarnaast gestimuleerd worden door oxidatieve stress en chronische ontsteking. Dit gaat echter over het effect van de totale hoeveelheid luchtverontreiniging, zonder dat de relatieve bijdrage van de veehouderij daarin gekwantificeerd is en zonder specifiek te kijken naar het effect bij omwonenden van veehouderijen.

Hier zijn geen aanwijzingen voor. In eerder onderzoek is juist een beschermend effect voor (long)kanker aangetoond door een hogere blootstelling aan endotoxinen (Astrakianakis et al., 2007; Checkoway et al., 2011; Lundin and Checkoway, 2010; McElvenny et al., 2011). Het onderliggende mechanisme voor dit beschermende effect is nog onduidelijk. Wel is duidelijk dat blootstelling van werknemers aan endotoxinen tot diverse luchtwegklachten kan leiden. Voor meer informatie over effecten van endotoxinen voor werknemers, wordt verwezen naar https://www.beroepsziekten.nl/sites/default/files/factsheets/Ziek-door-endotomines.pdf

Ja, maar een directe relatie tussen het voorkomen van longkanker en intensieve veehouderij is niet aangetoond. De relatie fijnstof (algemeen) en longkankerincidentie of -sterfte is veelvuldig in de wetenschappelijke literatuur beschreven (Raashou-Nielsen et al., 2013).

De International Agency for Research on Cancer (World Health Organization (Wereldgezondheidsorganisatie)) heeft drie jaar geleden geconcludeerd dat er voldoende wetenschappelijk bewijs is om luchtverontreiniging en als onderdeel daarvan fijnstof als carcinogeen (groep 1) te beoordelen en als veroorzakers van longkanker (Loomis et al., 2013). Epidemiologische studies naar deze relatie zijn vooral gebaseerd op verkeersstudies, waarbij sprake is van verbrandingsaerosol. Ook in Nederland zijn er studies verricht die een relatie tussen de niveaus van fijnstof op het woonadres en het ontstaan van, of het overlijden aan longkanker laten zien (Hoek et al., 2002; Beelen et al., 2008; Fischer et al., 2015). Op basis van de landelijke trend, komt er in Brabant meer longkanker voor dan in andere gebieden in Nederland. Per gemeente zijn er grote verschillen. De bestaande onderzoeken en gegevens laten zien dat roken hieraan de belangrijkste bijdrage levert (circa 85%). GGD Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst (Gemeentelijke/gewestelijke gezondheidsdienst) Bureau GMV van GGD bureau GMV (van GGD bureau GMV ) vindt in een verkennend onderzoek geen aanwijzingen voor meer longkanker in gebieden met veel veehouderij. Ook een rapport van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu  (Janssen et al., 2016) laat zien dat de longkankersterfte in het oosten van Brabant lager is dan in het westen van Brabant, terwijl juist in het oosten van Brabant veel veehouderijen zijn.

Voor mensen en dieren zijn voedsel en drinkwater de belangrijkste bronnen van nitraatinname. Nitraat en nitriet in voedsel en drinkwater kunnen in het maagdarmkanaal in aanwezigheid van eiwitten omgezet worden in nitrosamines (endogene nitrosaminevorming). Een aantal van deze nitrosamines, vooral de vluchtige nitrosoamines NMDA en NDEA, hebben kankerverwekkende eigenschappen. Voor de aanwezigheid van nitraat in drinkwater geldt een gezondheidskundige norm van 50 mg/l. Het Nederlandse drinkwater voldoet hier ruimschoots aan.

De European Food Safety Authority (EFSA De European Food Safety Authority (EFSA) is een bureau (agentschap) van de Europese Unie die onafhankelijke wetenschappelijke adviezen geeft over voedselveiligheid.  (De European Food Safety Authority (EFSA) is een bureau (agentschap) van de Europese Unie die onafhankelijke wetenschappelijke adviezen geeft over voedselveiligheid.  )) heeft recentelijk een opinie uitgebracht waarin werd ingegaan op de relatie tussen nitraatinname en het ontstaan van kanker bij de mens. EFSA heeft daarvoor alle beschikbare studies op het gebied van nitraatinname (via voedsel en/of drinkwater) en kanker bestudeerd en concludeerde dat er voor diverse typen kanker geen verband is tussen nitraatinname en het ontstaan van kanker. Voor een aantal typen kanker concludeerde EFSA dat er onvoldoende bewijs was vanwege een beperkt aantal studies en/of tegenstrijdige resultaten. Dit was het geval voor nitraatinname via drinkwater en het ontstaan van dikke darmkanker. EFSA heeft aanbevelingen gedaan voor aanvullend onderzoek. Zo vindt EFSA dat er meer onderzoek nodig is om betere interne omzettingsfactoren van nitraat naar nitriet en visa versa te verkrijgen. Ook vindt EFSA aanvullende studies in de mens noodzakelijk om een beter beeld te krijgen van mogelijke (niet-kanker gerelateerde) effecten op de schildklier.

Na het verschijnen van de EFSA opinie is er nog een Deense studie verschenen, waarin een significant verhoogd risico op het voorkomen van dikke darm- en endeldarmkanker werd gevonden vanaf 3,87 mg/L nitraat in drinkwater [Schullehner et al. ,2018]. Deze auteurs hebben echter de berekeningen niet gecorrigeerd voor bijvoorbeeld leefstijlfactoren (bewegen, roken, etc.) en factoren in voedsel die effect kunnen hebben op de uitkomst, zoals beschermende factoren (bijvoorbeeld inname van vitamine C) of factoren met een negatief effect (bijvoorbeeld inname van verwerkt vlees). In 2018 is een review verschenen [Ward et al., 2018] over de relatie tussen nitraat in drinkwater en negatieve effecten in de mens. Deze auteurs concludeerden net als EFSA dat er op dit moment te weinig goed-ontworpen studies zijn om een gefundeerde uitspraak te kunnen doen over gezondheidsrisico’s van nitraat in drinkwater.