Het afgelopen jaar is in meerdere media een verband gesuggereerd tussen luchtkwaliteit, veehouderij en COVID-19. Ook zijn er studies gepubliceerd die een samenhang tussen luchtkwaliteit en COVID-19 vonden. In Nederland waren in het voorjaar verscheidene regio’s met veel veehouderij zwaar getroffen door de COVID-19 epidemie. Hierdoor ontstonden vragen over de relatie tussen luchtkwaliteit, COVID-19 en veehouderij.
Of er een oorzakelijk verband is tussen de kwetsbaarheid voor SARS-CoV-2 en de mate van luchtverontreiniging kan niet worden afgeleid uit de bevindingen van het beschikbare onderzoek. In het algemeen weten we al dat er een relatie is tussen luchtkwaliteit, de ernst van ziekten (waaronder luchtweginfecties) en sterfte. Ook is bekend dat luchtverontreiniging naast longziekten kan leiden tot het ontstaan van hart- en vaatziekten. Mensen met long-, hart- en vaatziekten behoren tot de risicogroepen van (een ernstig verloop van) COVID-19. Het is dan ook plausibel dat luchtverontreiniging langs deze weg indirect kan bijdragen aan het risico op sterfte of ziekenhuisopname als gevolg van COVID-19.
Er zijn inmiddels verschillende studies uit onder meer Italië, de Verenigde Staten, Engeland en Nederland verschenen waarin door vergelijking van gebieden (ecologische studies) naar de samenhang tussen luchtkwaliteit en COVID-19 is gekeken. Naar verwachting zullen nog meer van dit type onderzoeken volgen. Dergelijke studies met een ecologische onderzoeksopzet zijn zinvol om hypothesen over de rol van de leefomgeving in relatie tot COVID-19 te verkennen of te genereren. Als volgende stap zijn er epidemiologische studies nodig die specifiek zijn opgezet om de grootte van de bijdrage van luchtkwaliteit of andere omgevingsfactoren te onderzoeken en waarin gedegen rekening wordt gehouden met andere factoren die bij het ontstaan of het verloop van COVID-19 spelen.
Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) voert nu een verkennend onderzoek op basis van meldingsgegevens van individuele patiënten over tijd en plaats uit.
Daarnaast zijn de ministeries van LNV, I&W en VWS (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport) in gesprek met het RIVM in samenwerking met een aantal onderzoeksinstituten over een mogelijk verdiepend onderzoek, waarbij milieu- en infectieziekte-epidemiologie worden gecombineerd.
Samenhang tussen veehouderij, luchtkwaliteit en COVID-19 in het artikel van Cole et al. (2020)
Het Kennisplatform kreeg specifiek vragen over het artikel van Cole et al. (2020). In dit artikel wordt een correlatie gevonden voor met name PM2.5 (deeltjes met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer). Ammoniak werd hierbij benoemd als belangrijke bijdrager aan dit fijnstof. Aangezien in Nederland ammoniak in de lucht grotendeels afkomstig is van vee werd hierdoor de link gelegd tussen luchtkwaliteit, veehouderij en COVID-19.
Er is gebruik gemaakt van gemeentelijke (open) data en daarmee op groepsniveau, en niet op individueel niveau, gekeken naar de samenhang tussen luchtkwaliteit en COVID-19. Alle mensen met COVID-19 zijn bij elkaar opgeteld. Deze onderzoeksopzet betekent dat gesproken kan worden van een onderzoek met een verkennend karakter, waaruit geen oorzakelijk verband kan worden afgeleid.